گرفتگی عضلانی (اسپاسم)، تلاش بدن جهت جلوگیری از حرکت کردن یا حرکت دادن یک بخش به علت آسیب دیدگی بافت های آن می باشد. در نتیجه تا زمانی که بافت های آسیب دیده التهابشان کم شود، اغلب عضلات ممکن است در حالت اسپاسم باقی بمانند.
آیا گرفتگی عضله سبب درد می گردد؟
گرفتگی عضلانی محافظتی به صورت ناخواسته یک منبع التهاب و درد می باشد. در ضمن اسپاسم با فشرده کردن بافت های آسیب دیده سبب تجمع مایع بیشتری در مفصل مورد نظر می شود.
مهم تر از آن، گرفتگی عضله با جلوگیری از حرکت، مانع از برداشت مایع تشکیل شده در آن محل با مکانیسم های طبیعی بدن می گردد. بنابراین یک چرخه ی معیوب شکل می گیرد.
ضربه، آسیب، استرس بافتی، پارگی های میکروسکوپی، ورم، تجمع مایع، حتی خونریزی های میکروسکوپی، اسپاسم محافظتی، همراه با درد و در نهایت محدودیت حرکتی می باشند.
این بافت های آسیب دیده موجب محدودیت حرکتی می گردند، این محدودیت نه تنها توسط عضلاتی که به اسپاسم رفته اند بلکه به علت ناتوانی آن ها برای شل شدن (در هنگام گرفتگی عضله) ایجاد می شود.
علل گرفتگی عضلات
معمولا تشخیص دقیق علت گرفتگی عضلات کمی دشوار است. این گرفتگی بر کل سیستم بدن تاثیرگذار است. این مشکل بیشتر در ساق پاها و پاها تاثیرگذار است.
عوامل زیر تاتثیر چشمگیری در بروز گرفتگی عضلات دارند:
- نگه داشتن بدن مخصوصا پاها در یک موقعیت خاص برای مدتی طولانی
- کم آبی
- استفاده مداوم و بیش از حد از عضله
- بالا رفتن سن
- قبل از ورزش بدن را گرم نکرده باشید.
- مشکلات تیروئیدی
- دیابت
- کاهش خونرسانی بدن و گردش خون ضعیف
- سیروز
- مشکلات دوران بارداری
- نارسایی کلیه
- سیاتیک
- مصرف برخی داروها
پیشگیری از گرفتگی عضلانی
- حتما قبل از ورزش عضلات خود را گرم کنید
- در طول روز مقدار کافی آب بنوشید
- بیش از حد از عضلات خود استفاده نکنید
- مصرف نوشیدنی های الکلی را کاهش دهید
درمان گرفتگی عضلات کمر
همانطور که در مقاله ی کمر درد اشاره شد؛ عضلات کمر برای آنکه به کمر اجازه ی خم شدن را بدهند بایستی تدریجا شل شده، طویل گشته و کشیده شوند. آن ها همچنین بایستی به آهستگی و به صورت تدریجی و یکنواخت، کوتاه شوند تا کمر را به حالت صاف، باز گردانند.
اگر عضلات کمر تحریک شده باشند، مکان های بافتی بسیاری که در بخش یک مشخص گردیدند، ملتهب می شوند. عضلات تا زمانی که ترمیم رخ دهد، جهت جلوگیری از حرکت آن ناحیه، دچار گرفتگی می شوند.
حال هنگامی که بیمار سعی می کند خم شود، بپیچد یا بچرخد، یا حتی بنشیند، این عضلات منبسط (طویل و شل) نمی شوند، بنابراین کمر دردناک تر شده و حرکاتش محدود می گردد.
- درد سبب آسیب شده و آسیب ممکن است به ناتوانی فرد بیانجامد.
جهت درمان صحیح این بافت های ملتهب، مشکل فرد بایستی تشخیص داده شود و مرحله ی دقیق این چرخه ی معیوب به صورت زیر مشخص گردد:
- ابتدا درد ناشی از التهاب بافت ها رخ می دهد.
- درد ثانویه در اثر اسپاسم محافظتی ایجاد می گردد.
- این درد نیز به نوبه ی خود موجب افزایش التهاب و تورم می گردد.
درمان گرفتگی عضلانی
پس از معاینه ی صحیح، هدف درمان؛ شکستن این چرخه ی معیوب می باشد. بنابراین واضح است که کمر درد ممکن است در اثر سبک زندگی نادرست بروز یابد. مانند:
- خم شدن نادرست، صاف شدن مجدد از حالت خم به وضعیت صاف به صورت ناصحیح، بلند کردن بار به طور نادرست، یک پیچش ناگهانی و غیرمنتظره، حرکات سریع و غیر منتظره، افتادن پا در چاله یا عطسه کردن
تمام عوامل مذکور موجب کمر درد و یا اسپاسم عضلانی می شوند. درمان گرفتگی عضلانی نیاز به مشخص شدن علت درد دارد تا علاوه بر تسکین علائم، از عود مجدد آن نیز جلوگیری به عمل آورد.
گرفتگی عضلات بعد از ورزش کردن
گرفتگی عضله یا اسپاسم معمولا ۲۴ الی ۴۸ ساعت بعد از ورزش کردن شروع می شود. به این نوع اسپاسم، کوفتگی عضلانی تاخیری یا DOMS می گویند.
بعضی مواقع با انجام حرکات ورزشی نامناسب شاهد کشیدگی خفیف عضلات و پارگی های میکروسکوپی تارهای عضلانی می باشیم که این امر احساس درد را به ارمغان می آورد.
- نگران نباشید این درد حاکی از سازش و عادت کردن عضلات بدن شما به برنامه ی ورزشی مربوطه می باشد.
جلوگیری از گرفتگی عضلات در هنگام ورزش
راهکارهای متفاوتی برای جلوگیری از اسپاسم عضلانی در حین و یا بعد از فعالیت ورزشی وجود دارد. در ادامه ی مطلب به معرفی برخی از روش های مهم و کارآمد در این مبحث می پردازیم.
-
قبل از فعالیت ورزشی بدن خود را گرم کنید
ایجاد آمادگی عضلانی نقش مهمی در جلوگیری از آسیب های ورزشی دارد. گرم کردن مناسب باعث آمادگی عضلات و تاندون های بدن به منظور انجام فعالیت های جسمانی می گردد. همچنین لازم به ذکر است با گرم کردن مناسب قبل از ورزش کردن می توانید گرفتگی و اسپاسم عضلانی بعد از فعالیت های بدنی را کاهش دهید.
-
حرکات کششی
در انجام حرکات کششی به مدت زمان کشش عضلات دقت نمایید. حرکات کششی نقش مهمی در گرم شدن و آمادگی عضلات برای شروع فعالیت های ورزشی دارند. معمولا مدت زمان کشش هر عضله حدود ۲۰ تا ۳۰ ثانیه می باشد و لازم است قبل از مدت زمان مذکور از رها کردن عضلات دوری کنید.
-
تحرک داشته باشید
شاید در مواقعی که دچار اسپاسم عضلانی می شوید، میلی به تکان دادن اعضای بدن خود نداشته باشید. اما به خاطر داشته باشید با حرکت کردن و افزایش جریان خون و اکسیژن رسانی به عضلات منقبض شده، می توانید تا حد زیادی به شل شدن عضلات مذکور و کاهش احساس درد کمک کنید.
- به طور مثال می توانید به یک پیاده روی سبک بروید.
لازم به ذکر است با افزایش جریان خون به سمت عضلات اسپاسم شده، مقدار اسید لاکتیک (هنگام خستگی عضلات ترشح و منجر به احساس سوزش و گرفتگی عضلات می شود.) به مراتب کاهش می یابد و حرکت دادن عضلات منقبض و گرفته تسهیل می شود.
-
استفاده از کمپرس سرد
هنگامی که دچار درد عضلانی شدید و یا احساس خستگی و ضعف زیادی داشتید، از کمپرس های یخ و یا حمام سرد کمک بگیرید. شاید با فکر کردن به حمام یخ احساس مطلوبی پیدا نکنید، اما مطمئن باشید بعد از بیرون آمدن از حمام سرد سرحال تر می شوید و احساس بهتری خواهید داشت.
آب سرد باعث افزایش جریان خون می شود که این امر می تواند احساس درد را تا حد قابل توجهی کاهش دهد و روند بهبودی فرد را سرعت بخشد.
-
تحریک عضلات
اگر تمایلی به گرفتن دوش سرد نداشتید، از ترفند فلاشینگ استفاده نمایید. در این ترفند ابتدا به مدت ۲ دقیقه عضله ی مذکور را در مجاورت آب داغ قرار دهید و بعد از آن بلافاصله ۳۰ ثانیه رو آن آب سرد بریزید. (این ترفند را ۵ مرتبه تکرار نمایید.)
این روش به دفع اسید لاکتیک مترشحه در عضلات کمک شایانی می نماید و باعث کاهش درد عضلانی می گردد.
-
آب کافی بنوشید
به خاطر داشته باشید کم آبی می تواند علائم گرفتگی عضله را تشدید و احساس درد را نیز به مراتب بیشتر کند.
اگر در زمینه گرفتگی عضلات سوالی دارید می توانید در انتهای همین مقاله بخش نظرات آن را با دکتر رضا شیروانی بختیاری متخصص ارتوپد مطرح کنید و پاسخ آن را دریافت نمایید.
سایر مقالات ارائه شده:
